Αναρτήσεις
Η οπτική των εμπλεκομένων συμφερόντων: Το πανεπιστήμιο ως σύστημα συμφερόντων
Στο πανεπιστημιακό ζήτημα δεν εμπλέκονται μόνο ιδέες, μεγάλες ή μικρές. Εμπλέκονται και συμφέροντα. Το πανεπιστημιακό σύστημα λειτουργεί κυρίως μέσα από την αλληλλεπενέργεια αυτών των συμφερόντων. Άλλοτε με την μορφή συγκρούσεων και άλλοτε με πιο ήπιες μορφές σύνθεσης και συναίνεσης. Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα συμφέροντα, πως ορίζονται και πως εκφράζονται; Η απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα δίνεται αποτελεσματικά από αντίστοιχες εμπεριστατωμένες έρευνες. Η διεθνής βιβλιογραφία βρίθει τέτοιων ερευνών που αφορούν κυρίως χώρες του Δυτικού κόσμου. Η Ελληνική βιβλιογραφία σιωπά αιδημόνως! Η διαφορά αυτή ενδέχεται να κρύβει κάποια πολύ σημαντική ιδιομορφία του Ελληνικού πανεπιστημίου. Δεν θα ασχοληθούμε, παρά ταύτα με την ερμηνεία αυτής της διαφορετικότητας. Μας μένει, μάλλον, να ιχνηλατήσουμε επί της ουσίας το θέμα των συμφερόντων εξ όνυχας, όπως και τον λέοντα. Να δούμε, εν τέλει, πώς τα κυριότερα συμφέροντα εκφράζουν την οπτική τους για το πανεπιστημιακό ζήτημα. Στην πραγματικότητα, αυτή την εξ όνυχος ιχνηλάτιση μου την επέβαλε η αντιφατικότητα των δεδηλωμένων θέσεων που εκφράζουν τα μονοπρόσωπα ή συλλογικά όργανα διάφορων βαρύγδουπων συλλογικοτήτων του ακαδημαϊκού και του δημόσιου χώρου. Κάτι σημαντικό φαίνεται ότι κρύβεται πίσω από ορισμένες κραυγαλέες αντιφάσεις τόσο μεταξύ διαφόρων ‘αποφάνσεων’, όσο και μεταξύ αποφάνσεων και πράξεων.
Θα σχηματοποιήσουμε, πρώτα, τη δομή των διαπλεκομένων συμφερόντων που απαρτίζουν το πεδίο του πανεπιστημιακού ζητήματος. Ύστερα θα αναπτύξουμε κάποιες στοιχειώδεις σκέψεις που μπορεί να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την δυναμική του πεδίου. Στην πραγματικότητα, αυτό που ενδεχομένως εμφανίζεται ως ενιαίο πεδίο, το όλο σύστημα, απαρτίζεται από δύο επάλληλα υπο-πεδία: Στο ένα τοποθετούνται όλα τα συμφέροντα που πηγάζουν και εκφράζονται μέσα στο ίδιο το πανεπιστήμιο. Το πεδίο αυτό, εν τούτοις, λειτουργεί σε άμεση συνάφεια προς ένα υποκείμενο σε αυτό υπο-πεδίο, όπου συγκεντρώνονται όλα τα ‘εξωγενή’ συμφέροντα, δηλαδή συμφέροντα που εξυπηρετούνται ή εξαρτώνται από την λειτουργία του πανεπιστημίου, αλλά διαμορφώνονται και εκπληρούνται έξω από το πανεπιστήμιο. Η σχέση ανάμεσα στα δύο πεδία είναι δυναμική και γιαυτό δεν είναι τόσο εύκολο να ξεκαθαρίσει κανείς την γνησιότητα των ενδογενών συμφερόντων και να τα ξεχωρίσει από τα εξωγενή. Παρά τις αναλυτικές ατέλειες, εν τούτοις, μια τέτοια διάκριση είναι πρακτικά χρήσιμη.
Μέσα στο πανεπιστήμια δραστηριοποιούνται οι εξής ομάδες που προφανώς ελαύνονται από διαφορετικές προσδοκίες και ως εκ τούτου διαμορφώνουν και εκφράζουν διαφορετικά συμφέροντα.
· Τα μέλη του ακαδημαϊκού προσωπικού
· Τα μέλη του βοηθητικού ακαδημαϊκού προσωπικού (ιδιομορφία του ελληνικού συστήματος)
· Τα μέλη του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού
· Οι προπτυχιακοί φοιτητές
· Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές
· Οι εκπρόσωποι εξωγενών δομών (κομμάτων, παρατάξεων κλπ.)
Γύρω και σε συνάφεια με το πανεπιστήμιο δραστηριοποιούνται οι εξής δομές:
-Η κυβέρνηση
-Η δημόσια διοίκηση
-Τα πολιτικά κόμματα
-Οι επαγγελματικές ενώσεις
-Οι αγορές
Σε επόμενη εγγραφή θα προσπαθήσω να προσδιορίσω τα ουσιαστικά ειδοποιά χαρακτηριστικά των ομάδων και δομών και στη συνέχεια θα πρέπει να δούμε την δικτύωση των αλληλεπενεργειών τους. Τότε μόνο θα μπορούμε να πούμε ότι αρχίζουμε να κατανοούμε την δυναμική της λειτουργίας του πανεπιστημιακού συστήματος.
Στο πανεπιστημιακό ζήτημα δεν εμπλέκονται μόνο ιδέες, μεγάλες ή μικρές. Εμπλέκονται και συμφέροντα. Το πανεπιστημιακό σύστημα λειτουργεί κυρίως μέσα από την αλληλλεπενέργεια αυτών των συμφερόντων. Άλλοτε με την μορφή συγκρούσεων και άλλοτε με πιο ήπιες μορφές σύνθεσης και συναίνεσης. Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα συμφέροντα, πως ορίζονται και πως εκφράζονται; Η απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα δίνεται αποτελεσματικά από αντίστοιχες εμπεριστατωμένες έρευνες. Η διεθνής βιβλιογραφία βρίθει τέτοιων ερευνών που αφορούν κυρίως χώρες του Δυτικού κόσμου. Η Ελληνική βιβλιογραφία σιωπά αιδημόνως! Η διαφορά αυτή ενδέχεται να κρύβει κάποια πολύ σημαντική ιδιομορφία του Ελληνικού πανεπιστημίου. Δεν θα ασχοληθούμε, παρά ταύτα με την ερμηνεία αυτής της διαφορετικότητας. Μας μένει, μάλλον, να ιχνηλατήσουμε επί της ουσίας το θέμα των συμφερόντων εξ όνυχας, όπως και τον λέοντα. Να δούμε, εν τέλει, πώς τα κυριότερα συμφέροντα εκφράζουν την οπτική τους για το πανεπιστημιακό ζήτημα. Στην πραγματικότητα, αυτή την εξ όνυχος ιχνηλάτιση μου την επέβαλε η αντιφατικότητα των δεδηλωμένων θέσεων που εκφράζουν τα μονοπρόσωπα ή συλλογικά όργανα διάφορων βαρύγδουπων συλλογικοτήτων του ακαδημαϊκού και του δημόσιου χώρου. Κάτι σημαντικό φαίνεται ότι κρύβεται πίσω από ορισμένες κραυγαλέες αντιφάσεις τόσο μεταξύ διαφόρων ‘αποφάνσεων’, όσο και μεταξύ αποφάνσεων και πράξεων.
Θα σχηματοποιήσουμε, πρώτα, τη δομή των διαπλεκομένων συμφερόντων που απαρτίζουν το πεδίο του πανεπιστημιακού ζητήματος. Ύστερα θα αναπτύξουμε κάποιες στοιχειώδεις σκέψεις που μπορεί να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την δυναμική του πεδίου. Στην πραγματικότητα, αυτό που ενδεχομένως εμφανίζεται ως ενιαίο πεδίο, το όλο σύστημα, απαρτίζεται από δύο επάλληλα υπο-πεδία: Στο ένα τοποθετούνται όλα τα συμφέροντα που πηγάζουν και εκφράζονται μέσα στο ίδιο το πανεπιστήμιο. Το πεδίο αυτό, εν τούτοις, λειτουργεί σε άμεση συνάφεια προς ένα υποκείμενο σε αυτό υπο-πεδίο, όπου συγκεντρώνονται όλα τα ‘εξωγενή’ συμφέροντα, δηλαδή συμφέροντα που εξυπηρετούνται ή εξαρτώνται από την λειτουργία του πανεπιστημίου, αλλά διαμορφώνονται και εκπληρούνται έξω από το πανεπιστήμιο. Η σχέση ανάμεσα στα δύο πεδία είναι δυναμική και γιαυτό δεν είναι τόσο εύκολο να ξεκαθαρίσει κανείς την γνησιότητα των ενδογενών συμφερόντων και να τα ξεχωρίσει από τα εξωγενή. Παρά τις αναλυτικές ατέλειες, εν τούτοις, μια τέτοια διάκριση είναι πρακτικά χρήσιμη.
Μέσα στο πανεπιστήμια δραστηριοποιούνται οι εξής ομάδες που προφανώς ελαύνονται από διαφορετικές προσδοκίες και ως εκ τούτου διαμορφώνουν και εκφράζουν διαφορετικά συμφέροντα.
· Τα μέλη του ακαδημαϊκού προσωπικού
· Τα μέλη του βοηθητικού ακαδημαϊκού προσωπικού (ιδιομορφία του ελληνικού συστήματος)
· Τα μέλη του διοικητικού και τεχνικού προσωπικού
· Οι προπτυχιακοί φοιτητές
· Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές
· Οι εκπρόσωποι εξωγενών δομών (κομμάτων, παρατάξεων κλπ.)
Γύρω και σε συνάφεια με το πανεπιστήμιο δραστηριοποιούνται οι εξής δομές:
-Η κυβέρνηση
-Η δημόσια διοίκηση
-Τα πολιτικά κόμματα
-Οι επαγγελματικές ενώσεις
-Οι αγορές
Σε επόμενη εγγραφή θα προσπαθήσω να προσδιορίσω τα ουσιαστικά ειδοποιά χαρακτηριστικά των ομάδων και δομών και στη συνέχεια θα πρέπει να δούμε την δικτύωση των αλληλεπενεργειών τους. Τότε μόνο θα μπορούμε να πούμε ότι αρχίζουμε να κατανοούμε την δυναμική της λειτουργίας του πανεπιστημιακού συστήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου